دولت پهلوی، اصلاحات ارضی و نظریه توسعه روستو

اصلاحات ارضی مهم ترین برنامه تحول اجتماعی در زمان دولت پهلوی بود که از اوایل دهه 1340 شمسی با جدیت در دستور کار حکومت محمد رضا شاه قرار گرفت. شاه و دولت علی امینی که مسئولیت اجرای این طرح عمده را در اختیار داشت با الهام از افکار جامعه شناس برجسته آن عصر آمریکا یعنی والت ویتمن روستو بدنبال پیاده سازی نسخه غربی توسعه در ایران بودند. نظریه پنج مرحله ای خیز روستو که مراحل چندگانه ای را برای توسعه و رشد کشورها تجویز می کرد مدل پیشرفت کشورهای غربی بود و دولت آمریکا برای جلوگیری از سقوط کشورهای جهان سوم در ورطه ی کمونیسم زمان جنگ سرداز انتشار این نظریه و عمل به آن در نقاط مختلف جهان حمایت می کرد. بطور کلی اصلاحات ارضی در ایران سه مرحله را پشت سر گذاشت: 1- مرحله اول با تصویب لایحه قانونی اصلاحات ارضی مصوب دی 1340 شروع و به مدت 1 سال به طول کشید. 2- با تصویب‌نامه 18 بهمن 1341 شروع و با تصویب‌نامه 3 اسفند 1343 به اجرا درآمد. 3- مرحله سوم از 1347 شروع و تا 1351 به طور رسمی پایان یافت. در تشریح اوضاع ایران در استانه اصلاحات ارضی باید گفت که شاه بعد از کودتای 28 مرداد با فقدان مشروعیت در بیشتر سطوح حاکمیت و معضلات سیاسی و امنیتی بسیاری دست و پنجه نرم می کرد . واژگان کلیدی: روستو، اصلاحات ارضی، دولت پهلوی، توسعه.